Zeven watertrends: Zuiver, modulair en circulair
Water kent vele vormen, maar is meestal vloeibaar. De wereld van waterschappen draait om zuiveren, beheren en leveren van water. De nieuwste trends zijn samengestroomd op de beurs Aqua Nederland in Gorinchem. Over één ding zijn de waterexperts het eens: de aanpak van nieuwe projecten moet slimmer. Meebewegen en doorontwikkelen om klaar te staan voor de komende decennia: Zeven watertrends.
De waterwereld staat voor een enorme opgave. Net als bij de bruggen en viaducten zijn veel zuiveringsinstallaties verouderd en versleten, denk aan zuiverings- en slibinstallaties, gemalen en pompstations. Bovendien kost het steeds meer moeite om waterkwaliteit te garanderen. Om die bulk werk aan te kunnen, is een andere aanpak onvermijdelijk.
De Water Zuiveringen Alliantie (WZA) speelt op een geheel eigen wijze in op deze tendens. Uniformeren, leren van elkaar en doorontwikkelen is precies wat deze alliantie voor ogen staat. De WZA is sinds 2015 een exclusieve samenwerking tussen Mobilis, Croonwolter& dros, RWB, TAUW en Sweco.
1. Natuurlijk zuiver, slimme technieken maken water schoon
Nederland heeft veel water en daar gelden strenge eisen voor. Om het oppervlaktewater schoon te houden is steeds meer techniek nodig om afvalwater te zuiveren. Klontjes bacteriën helpen daarbij, waarbij de nieuwste technieken Nereda en ICEAS zijn. In de basis werkt deze methodes van zuiveren als een yoghurtplantje: het proces vermeerdert zichzelf, maar moet wel een goede basis hebben en steeds worden gevoed. Tegelijk wordt breed nagedacht over korte bezinktijden en hergebruik van grondstoffen zoals het slib in bijvoorbeeld bio-centrales. Bijkomend voordeel van deze slimme processen is dat het zuiveringsproces meestal minder ruimte in beslag neemt. Bij RWZI Panheel bijvoorbeeld is de helft van het aantal vierkante meters nodig voor een installatie met meer capaciteit.
2. Afvalwater is steeds minder schoon
In rioolwater zit steeds vaker andere stoffen dan plas en poep. Denk aan de testen om Corona-besmettingen aan te tonen op basis van afvalwater, maar lastiger zijn medicijnresten en drugs, maar ook PFAS en landbouwgif. De paling in het IJsselmeer is regelmatig ‘high’ van het Amsterdamse afvalwater met cocaïne, is in de praktijk aangetoond. Een extra stap in het zuiveringsproces is nodig om deze schadelijke stoffen uit het water te filteren, zoals een PACAS-installatie van Hoogheemraadschap Rijnland.
Een nieuw probleem is lachgas, dat bij het zuiveringsproces vrijkomt. Een kant en klare oplossing is nog niet voor handen, maar er lopen diverse pilots om dit broeikasgas in de toekomst terug te dringen. Daarnaast is het belangrijk om extremen beter op te vangen en om te gaan met te veel of juist te weinig water. Door piekbelasting kan hemelwater en afvalwater in elkaar overvloeien.
3. Circulair en duurzaam: Ook water wil ‘van het gas af’
De brede trend in de bouw om duurzamer en circulair te werken, past ook bij de waterwereld. Hergebruik en zuinig omgaan met primaire grondstoffen staan ook hier bovenaan het verlanglijstje. De circulaire gedachte komt terug in de benadering van zuivering als een ‘grondstoffenfabriek’, zoals de puurwaterfabriek in Emmen en Delft Blue Water.
Tegelijk wil de waterwereld ‘van het gas af’ en zoekt naar alternatieven om de zuiveringen aan te sturen. Waterstof, restwarmte en biocentrales op afvalslib lijken het meest kansrijk. De stap die daar nog voor komt, is het energieverbruik terug te dringen. Daarvoor wordt gekeken naar slimmere en snellere processen zoals beschreven in de eerste trend.
4. ‘Sixties’-zuiveringen: einde levensduur in zicht
Veel zuiveringen zijn in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw gebouwd. Installaties zijn op en processen zijn verouderd. Oplappen en renoveren is niet meer genoeg: Komende jaren zijn er in Nederland van de ruim 350 installaties zeker 70 sowieso toe aan vervanging. Een drastische aanpak wordt urgenter door strengere Haagse en Europese regels zoals de Kader Richtlijn Water (KRW).
5. Betrouwbare partners en langjarige samenwerking
Omdat de berg waterprojecten zo groot is en er steeds minder vakmensen beschikbaar zijn, is betere samenwerking bittere noodzaak. Opdrachtgevers en marktpartijen werken vaker samen in bouwteams om sneller en beter tot oplossingen te komen. Steeds meer waterschappen stappen over naar contractvormen die samenwerken en uitwisseling van expertise stimuleren.
Ook binnen de watermarkt zoeken vertrouwde partners elkaar structureel op, zoals de Water Zuiveringen Alliantie, waarbij een multidisciplinaire en integrale aanpak succesvol is omdat studie & advies, ontwerp, bouw en installatie de kracht van herhaling gebruiken. Eenzelfde trend is zichtbaar in het onderhoud. Langjarige contracten en strategische samenwerkingen krijgen steeds vaker de kans boven ad hoc reparaties en losse opdrachtjes.
6. Digitalisering van het water
ICT en waterzuivering gaan al jaren samen. De trend zit ‘m in sensoren en slimme logaritmes om de Big Data te analyseren waarmee geautomatiseerd het onderhoud in de gaten wordt gehouden. Denk aan sensoren voor waterkwaliteit, maar ook voor slibafzetting en haperingen in processen. Meten gebeurt door speciale dashboards en die geven - vaak op afstand - signalen en meldingen als processen niet optimaal verlopen. Al die data komen in de ‘cloud’, maar processen kunnen ook nog steeds doorlopen als onverhoopt de computersystemen uitvallen, door welke oorzaak ook.
7. Modulair en uitwisselbaar
Steeds meer waterschappen stappen af van het idee dat elke zuivering een unieke aanpak verdient en streven naar ‘plant’-aanpak die vaker toepasbaar is en ook uitwisselbaar is met collega-waterschappen. Waterschapsbedrijf Limburg kiest bijvoorbeeld voor een repeteerbare opzet met standaard modules bij de RWZI’s Weert, Stein en Panheel. Onder de naam Verdygo®. Van elke project is iets geleerd dat toepasbaar is bij nieuwe modules. En alle kennis wordt gedeeld via open source.
Zuiveringen worden daarmee steeds vaker bovengronds gebouwd zodat een prefab aanpak mogelijk is. De installaties staan in losse modulus langs de bassins. Bij storingen of preventief onderhoud is zo’n losse module in één keer te vervangen, zonder dat het zuiveringsproces lang stil komt te liggen. Reparaties hoeven niet in alle haast of op locatie plaats te vinden, maar kunnen in een gespecialiseerde ‘fabrieksomgeving’ worden uitgevoerd. Door een bovengrondse en modulaire aanpak is uitbreiding ook makkelijker dan bij ingegraven bassins.
