Tunnel of sluis met eigen zonnepark: eerste panelen RijnlandRoute geplaatst
De eerste 204 zonnepanelen zijn geplaatst bij de Rijnlandroute. Nog ruim 4000 panelen zullen volgen. Een tunnel of sluis met een zonnepark? De Rijnlandroute, de A16 en sluis Eefde wekken zelf stroom op om te voorzien in hun eigen behoefte. Verlichting, slagbomen, installaties en sluisdeuren draaien op deze manier bijna of geheel energieneutraal.
Een gasloze woning op zonne-energie vinden we inmiddels volstrekt normaal, maar bij infra-projecten is deze vorm van energietransitie in opkomst. Zonneparken veroveren stap voor stap de infra-projecten van Mobilis. Meer dan 600 zonnepanelen bij Sluis Eefde, ruim 4000 drijvende zonnepanelen bij de Rijnlandroute en mogelijk een vergelijkbaar aantal bij de A16 Groene Boog. Vast staat dat deze laatste tunnel de eerste energieneutrale tunnel ter wereld wordt.
‘Tunnels hebben nu eenmaal meer energie nodig dan andere infra-werken. Stukje bij beetje zet Mobilis samen met andere TBI-dochters stappen op weg naar energieneutrale exploitatie.’ Deze trend zal doorzetten, verwacht duurzaamheid coördinator Marjan Kloos van Mobilis. ‘De energietransitie gaat in drie stappen: verminderen, verduurzamen en tot slot compenseren. De transitie begint bij optimaliseren – vooral terugdringen - van energieverbruik. Dus led-verlichting, gelijkstroom in plaats van wisselstroom of de Solar-optic-fiber waarin doormiddel van een zonnecollector en glasvezel daglicht de tunnel wordt ingeleid. De tweede stap is grijze stroom vervangen door groene stroom van wind, zon en waterstof. Als derde stap kun je compenseren buiten het eigen project.’
Nog een paar jaar en dan zijn emissieloze bouwplaatsen en elektrische shovels de regel in plaats van de uitzondering, verwacht de duurzaamheidscoördinator. De bouwfase is kort vergeleken met de periode na oplevering als de weg, sluis of tunnel in gebruik is. Juist voor die periode van meerdere decennia liggen grote kansen voor een energieneutrale exploitatie. De oplossing wordt nu nog vaak gevonden in een zonnepark, maar voor de toekomst zijn er ook toepassingen mogelijk in combinatie met waterstof, aardwarmte, kinetische energie en windenergie.
Marjan: ‘Je ziet opdrachtgevers nu al hogere eisen stellen in tenders en een duurzame aanpak belonen. Ook die trend is onomkeerbaar. De ambities zijn groot als het gaat om ‘Parijs’ en wij willen in een koploperspositie mee die kant op. Duurzaam denken zit in de keus voor materialen, in ontwerp, in fasering, maar ook in slopen, slim scheiden en hergebruik. Daarnaast kun je denken aan elektrische shovels en kranen, HVO-brandstof of vervoer per schip en rail. Maar vergeet ook niet het elektrisch wagenpark voor werknemers en de e-CO2-container op de bouwplaats. Bij de A16 Groene Boog staan er nu vijf e-CO2-containers. Zo is er een hele reeks van maatregelen te bedenken. Opgeteld maken die vaak echt een groot verschil ten opzichte van traditioneel bouwen. Volledig zonder emissie is voor de bouwfase nu nog lastig, maar die kant gaan we zeker op.’ Voor de periode na oplevering van een nieuw project ligt energieneutraal beheren en exploiteren binnen handbereik. Bij de sluis Eefde is het al zover en de Rijnlandroute en A16 Groene Boog volgen zodra de bouwfase achter de rug is.
Hoe werkt energietransitie bij een infra-project?
Drie markante koploperprojecten:
Sluizencomplex Eefde
- 626 zonnepanelen
- 100 procent energieneutraal
- Status: In 2021 opgeleverd
Bij sluis Eefde zijn veel duurzame keuzes gemaakt in het ontwerpproces. Met duurzaam beton, groutankers, staalproductie is in de bouwperiode een reductie van 24% CO2-uitstoot behaald ten opzichte van de sector standaarden. De sluis is inmiddels opgeleverd en volop in gebruik, helemaal klimaatneutraal.
Voor de periode van beheer en onderhoud is de doelstelling om een reductie van 100% te behalen ten opzichte van een standaard ontwerp. En dat lukt met behulp van 626 zonnepanelen, aangevuld met groene stroom. Om de opgedane kennis te delen is het project lid van de Stichting Nederland CO2 Neutraal en vormt het sluizencomplex een Proeftuin voor Smart Maintenance.
Meer over
Rijnlandroute en Corbulotunnel N434:
- 4600 zonnepanelen van 2 m2
- minimaal 75 procent energieneutraal
- Status: bouwfase medio 2023 klaar
Onlangs zijn de eerste 206 zonnepanelen geplaatst op het dienstengebouw aan de oostzijde van de Corbulotunnel. Samen wekken die 58.000 kwh aan energie die wordt gebruikt voor de installaties in de nieuwe tunnel. Het is een eerste stap, want binnen het project RijnlandRoute komt een drijvend zonnepark met energieopslag in de oksel van knooppunt Hofvliet. Dat zonnepark gaat ongeveer driekwart van de benodigde energie voor de nieuwe tunnel in de N434 opleveren. De panelen zorgen ervoor dat de CO2-uitstoot in een periode van 25 jaar met ruim 20.000 ton afneemt.
De opbrengst van de bijna 4600 zonnepanelen wordt geschat op ruim 1.500.000 kWh per jaar. De N434 (inclusief de 2,5 kilometer lange Corbulotunnel) gaat jaarlijks ongeveer 2.000.000 kWh aan elektriciteit verbruiken, voor onder andere ventilatie, verlichting en diverse andere installaties in de tunnel. Een andere innovatie die wordt toegepast om energie te besparen, is de verlichting van de tunnelingangen met Solar Optic Fiber, glasvezel lenzen die licht opvangen en meedraaien met de zon. Om de opgewekte energie op te slaan worden flow-batterijen gebruikt, die het overschot aan opgewekte stroom van overdag opslaan om ’s nachts weer te gebruiken voor het verlichten van de tunnel.
Meer over
A16 Groene Boog:
- Eerste energieneutrale tunnel ter wereld
- Nog onbekend aantal zonnepanelen
- 100 procent energieneutraal
- Status: bouwfase in 2025 klaar
Als in 2025 de eerste auto’s door de tunnel in het Lage Bergse Bos rijden, wekken zonnepanelen net zoveel energie op als het verbruik door de verlichting en installaties langs het tracé en in de tunnel. Tijdens het ontwerp van de 11 kilometer lange A16 zijn al maatregelen getroffen om het elektriciteitsverbruik vergaand te reduceren. Zo is in de 2,2 km lange tunnel gekozen voor speciaal licht asfalt, reflecterende coating op de wanden, led-verlichting en gelijkstroom. Door die slimme keuzes kan het aantal benodigde zonnepanelen lager blijven. De panelen komen binnen een paar jaar in de oksels van de afslagen, waardoor meer ruimte ontstaat voor natuurontwikkeling.
Het loont de moeite om in de voorfase goed na te denken over de periode van beheer en onderhoud. De bouwcombinatie Groene Boog heeft voor die inspanning de Duurzame Parel gewonnen. Deze parel is in 2020 uitgereikt aan de combinatie van opdrachtgever en opdrachtnemer die binnen een infra-project meer dan gemiddeld aandacht besteden aan het toepassen van de aanpak Duurzaam GWW.
Meer over
