Iconische IJbruggen in den droge gebouwd: knap ‘staaltje’ werk
IJburg krijgt er twee iconische oeververbindingen bij. Mobilis werkt samen met Iemants in opdracht van gemeente Amsterdam aan deze indrukwekkende blikvangers die uiterlijk 2026 Haveneiland, Centrumeiland en Strandeiland verbinden. Hoe buig je stalen buizen met een diameter van 610 mm en een wand dikte van 40 mm? “Met inductie”. Het verhaal achter deze bruggen.
Ondergrondse infra
Het lijnenspel van de bruggen is nu al indrukwekkend. Vooral als we in het zand onder de bruggen staan, is goed te zien hoe bijzonder de constructie eigenlijk is. Tientallen buizen met veel gebogen staal en bijzondere lijnen die op en neer lijken te bewegen onder rechte buizen die de draagconstructie vormt met daaronder de mantelbuizen voor de nutsvoorzieningen. “In sommige leidingen komen kabels en leidingen, zoals voor de stroomvoorziening en het warmtenet”, wijst André de Vries, hoofduitvoerder op dit project, als we bij locatie 2060 staan.
Nu nog volledig transparant en zonder wegdek. Maar dat gaat de komende periode veranderen want deze bruggen met overspanningen van 80 meter bij 2060 en 100 meter bij 2080 ontsluiten straks een heel nieuw stuk van IJburg. Eigenlijk zijn het twee keer drie vrij liggende bruggen. De meest zuidelijke en noordelijke bruggen zijn voor het verkeer en de middelste brug is bestemd voor de tram.
Het staal in de hoofddraagconstructie is tot 40 millimeter dik. “De diameter van deze buizen is 610 mm. De bruggen hebben nu nog een kattenrug en liggen op de middelste steunpunten circa 170 mm boven zijn toekomstige ontwerphoogte. Bewust. Daarmee kunnen we de gewenste oplegdruk bereiken conform de gestelde eisen.”
Werkplan
“Het werkplan (inclusief alle bijlages) bevat 450 pagina’s, dit is noodzakelijk om alle raakvlakken te beheersen. Dit is de basis, maar buiten gebeurt het echt. En dan kunnen we uit de voeten met twaalf pagina’s aan tekeningen die zijn benodigd om eventuele zaken in de nacht te bespreken. Het is de kunst om iedereen te betrekken. Je moet van elkaar weten wat de bedoeling is. Iemants is aan zet voor het staalwerk, Sarens regelt het vervoer en daarnaast zijn nog meer ketenpartners aan de slag. Dan moet je elkaar niet in de weg lopen.” Harde wind en onvoorziene omstandigheden tijdens het vijzelen zorgden nog voor spannende momenten. Want zolang de bruggen niet op hun tijdelijke parkeerstapels liggen, zijn er nog diverse factoren die invloed hebben.
Zo’n dreigend moment kan André zich nog levendig herinneren. “Ik werd uit mijn bed gebeld. Een van de vijzeltorens was 11 centimeter uit het lood. Tussen 6.00 uur en 11.00 was dat spoedoverleg over een goede oplossing. Direct daarna uitgevoerd. En dit keer helemaal goed. Dat was even spannend, maar het geeft voldoening als zo’n klus dan alsnog goed lukt.”
Bouwstromen
André is het liefst buiten. “Daar hoort een uitvoerder. Regelen, helpen en afstemmen. Bouwen is mensenwerk. Vanzelf gebeurt er niks.” Hij was eerder hoofduitvoerder bij het Amstelstation, sluis Eefde en de Moerdijkbrug. Meerdere disciplines tegelijk vindt hij het leukste.
Bij de IJbruggen lopen vier bouwstromen door elkaar: “De twee bruggen, de strandpaviljoens en de inrit van de parkeergarage.
Elke bouwstroom heeft zijn eigen voorman en ook een eigen timmerploegen. René Haverkort is voorman van de timmerploeg. Druk bezig met de inrit van de parkeergarage bij brug 2080 en elke ochtend vanaf 6.00 uur op de bouwplaats te vinden. “We maken hier vooral bekistingen. In alle soorten en maten. In een week hebben we een vloer klaar. Ja, die kisten hergebruiken we nu al voor de vijfde keer.” Collega Tim Verhoog houdt zich vooral bezig met de paviljoens schuin onder de brug, waar straks horeca en winkels komen. Hij was eerder uitvoerder bij de Haringvlietbrug en bij outdoor surfpool RiF010 in Rotterdam. Hij wijst op de speciale spleten in de betonnen wanden. “Die zijn speciaal voor vleermuizen en zwaluwen. Daarachter zit een speciale constructie met vezels zodat de dieren daar prettig kunnen nestelen en schuilen. Daar houden we ook rekening mee.” Natuurinclusief bouwen heet dat.
Eén project, twee bouwlocaties bij Strandeiland en Centrumeiland IJburg voor de Annemie Wolffbrug en Lee Millerbrug. Voorlopig vooral bekend onder brugnummers 2060 en 2080. Op de achtergrond wordt op het strand druk gesurft en gevliegerd. De rails van de nieuwe IJtramlijn 26 zijn al gelegd en eindigen nu nog ogenschijnlijk in het zand op een stuk niemandsland. Straks komen hier nog eens 100.000 woningen die via tramlijn 26 een directe verbinding hebben naar Amsterdam CS. Bouwen op IJburg is vooruitkijken.
Redacteur: Ingrid Koenen
In den droge
Een shovel is druk bezig met zand te schuiven, een torenkraan zorgt dat de benodigde materialen op zijn plek komen. De bruggen liggen nu nog in het zand. Ze worden in den droge gebouwd, zoals dat heet. “In het droge bouwen is nu eenmaal een stuk efficiënter en hier kan dat.” Binnen twee jaar is het allemaal water. De contouren van de definitieve steenbestortingen en de toekomstige kades tekenen zich af in het zand als je goed kijkt.
Reis van Vlissingen naar Amsterdam
Gemeente Amsterdam deed het ontwerp van de bruggen en omschreef dit in een RAW-bestek. Mobilis en Iemants hebben alleen site engineering gedaan. Na een half jaar van voorbereiding begon in de zomer van 2023 het werk ‘buiten’. Eigenlijk zijn er wel vier bouwlocaties, want in het Belgische Aerendonk en Zeeuwse Vlissingen krijgen de stalen bruggen al hun complete look & feel. Staalbouwer Iemants zet de bruggen letterlijk in stukjes bij beetjes in elkaar in de productiehallen in Aerendonk en Vlissingen. Het staal buigen gebeurt weer op een aparte locatie in Polen. “Elke kromming is inductie gebogen. Inderdaad zoals bij een kookplaat. Per 15 centimeter wordt het staal extreem verhit en stukje bij beetje in de juiste radius gebogen.”
In Vlissingen worden de delen aan elkaar gelast tot een volledige brug en op een ponton gezet naar Amsterdam. Sarens zorgt er met zogenoemde SPMT’s voor – een wielconstructie die een extreem zwaar gewicht kan verplaatsen – dat de brugdelen op de juiste plek komen. Met een gewicht van 635 ton is dat een zeer specialistische klus, die vooral in de nachtelijke uren is uitgevoerd en maanden voorbereiding kostte.
Kunstwerken
Ruim vijf jaar geleden is het zand opgespoten en is de plek van de bruggen al met terpen voorbelast. De bruggen zijn ontworpen door Grimshaw Architects en passen in de IJbruggenlijn, waarbij Enneüs Heermabrug vanaf 2011 de toon zette. Robuuste eyecatchers in wit en staal. “Het zijn gave kunstwerken, waar we voorlopig nog druk mee zijn. Bruggen noemen we in de gww kunstwerken, maar dit zijn ook wel echt Kunstwerken.”
Over IJbruggen Amsterdam
Mobilis bouwt in opdracht van gemeente Amsterdam de natuurinclusieve bruggen 2060 (Annemie Wolffbrug) en 2080 (Lee Millerbrug) bij Strandeiland en Centrumeiland. De twee bruggen verbinden Haveneiland, Centrumeiland en Strandeiland met elkaar. Doel is een betere bereikbaarheid en een veilige en vlotte doorstroming van het verkeer.
